Najveća pošast savremenog doba bio je španski grip – koji je kako se procjenjuje ubio 50 miliona osoba, a zaraženo je bilo pola milijarde, što je trećina tadašnje svjetske populacije.

Prvi talas virusa stigao je na proljeće 1918. godine i prošao gotovo nezapaženo, s lakšim simptomima prehlade i gripa, ali baš nakon završetka rata, u jesen iste te godine, krenula je nezapamćena pandemija. Virus H1N1, kao podtip ptičjeg gripa, ubijao je sve pred sobom, ali prije svega, što je zapanjujuće, mlade i zdrave ljude, trudnice.

Potpuno suprotno od današnjih virusa, koji kose starije, i ljude oslabljenog imunološkog sistema, španski grip je ubijao ljude u punom naponu snage. Razlog tome, i tolikoj smrtnosti španskog gripa, otkriven je tek prije desetak godina, kad je ustanovljeno da grupa tri gena virusu omogućava da toliko oslabi žrtvine bronhije i pluća, da otvori čist put bakterijskoj upali pluća.

Imunološki sistem se okretao protiv organizma, a što je bio snažniji, to gore za zaraženog. Sve je počinjalo kao prehlada, nastavljalo se kao grip, s bolovima u mišićima, da bi kulminiralo užasnim simptomima – koža bi postajala ljubičasta, a pluća su se ispunjavala gustom masom, koja bi bolesnika na kraju ugušila. Inkubacija je trajala nekoliko dana ili, češće, samo nekoliko sati.

Španski grip se širio nevjerovatnom brzinom, čemu su pogodovale poslijeratne (ne)prilike, odnosno velike migracije stanovništva. Nije zaobišla ni najudaljenije krajeve. Odakle je stigao, nikad nije pouzdano ustanovljeno, ali istovremeno se javio na Dalekom istoku i u SAD, ubrzo stigao i u Evropu, pretpostavlja se preko sto hiljada kineskih radnika dovedenih poslije rata na rad u Francusku.

Zbog rata je medicinskog osoblja bilo na “kapaljku”, lijeka nikakvog. Virus je odjednom nestao u ljeto 1919. godine, a pretpostavlja se da su ljudi stekli imunitet, pa je i zaraza naglo usporila.

Virusi koji su obilježili istoriju

Ebola – 13 hiljada mrtvih: Ebola je otkrivena 1976. godine. Prema podacima, zarazila je 33.577 ljudi, a 13.567 je umrlo. Smrtnost je bila 40,40 odsto, a epidemija je zahvatila devet zemalja svijeta.

Ptičji grip – 616 umrlih od gripa: Prvi put se pojavio 1997. godine, a drugi podtip 2013., kad je zabilježeno 1.568 zaraženih, a umrlo je 616 ljudi. Smrtnost je iznosila 39,30 odsto. Bolest se proširila na tri zemlje.

SARS – 774 smrtna slučaja: Ovaj tip virusa korona pojavio se 2002. godine. Zabilježeno je 8.096 slučajeva zaraze. Umrlo je 774 ljudi, a smrtnost je bila 9,60 odsto. Bolest se proširila na 29 zemalja. Prenosila se sa čovjeka na čovjeka, čak i u zdravstvenim ustanovama zbog nedostatka mjera opreza.

Svinjski grip – 1,7 miliona zaraženih: Virus je otkriven 2009. godine i izazvao je veliku epidemiju. Zaraženo je više od milion i po ljudi, a umrlo je 284.500. Smrtnost je bila 17,40 odsto, a epidemijom je bilo pogođeno 214 zemalja svijeta. Virus se širi brzo i lagano. Godinu dana je trajala epidemija.

MERS – 858 umrlih: Bliskoistočni respiratorni sindrom koji uzrokuje virus korona pojavio se 2012. godine u Saudijskoj Arabiji. Tad je zabilježeno 2.494 zaraženih, a umrlo je 858 ljudi. Stopa smrtnosti je bila 34,40 odsto. Epidemija se proširila na 28 zemalja. Za prenos je potreban bliski kontakt.

Sezonski grip – 290 miliona smrti: Sezonski grip je ozbiljan javnozdravstveni problem. Zbog većeg rizika od razvoja težeg oblika bolesti ili komplikacija u slučaju zaraze, grip je posebno opasan za osjetljive grupe, poput starijih osoba, hroničnih bolesnika, trudnica i djece u dobi od šest mjeseci do pet godina.

Hong Kong gripa – 750 hiljada mrtvih: Epidemija virusa tipa A (H3N2) bila je 1968. u južnim pokrajinama Kine. Hong Kong grip počinje osjećajem slabosti i glavobolje. Istog dana tjelesna temperatura naglo raste dostižući 39 stepeni. Može doći i do vrtoglavice, bolova u zglobovima i mišićima.

Ruski grip – 1 milion mrtvih: Iz centralne Rusije se 1889. širio velikom brzinom po svijetu. To je prva svjetska epidemija gripa o kojoj se izvještavalo i ljudi su je se bojali. Bila je uzrokovana gripom koji se javlja kod ptica, ali mutiranom varijantom koja je omogućila prenošenje sa čovjeka na čovjeka.

Azijski grip – 1,5 miliona mrtvih: Iz Kine se od 1957. do 1958. širio Azijski grip koji je počeo kao mutacija ptičjeg gripa. Širom svijeta uzrokovao je smrt između dva i četiri miliona ljudi, ali u većini zemalja nije bio previše dramatičan jer mu je manifestacija bila jednaka kao i kod običnog sezonskog gripa.

Tuberkuloza – 100 miliona mrtvih: U 19. vijeku tuberkuloza je ubila oko četvrtine odraslog stanovništva Europe. Ona je i dalje jedan od najvažnijih zdravstvenih problema u svijetu. Zahvata pluća, a može zahvatiti i druge dijelove tijela. Prenosi se kapljičnim putem i vazduhom, odnosno kad zaraženi kiše ili kašlje.

Malarija – milioni oboljelih godišnje: Rasprostranjena je u tropskim i suptropskim regijama, uključujući dijelove Amerike, Azije i Afrike. Svake godine zabilježi se od 350 do 500 miliona slučajeva malarije. Zarazu prenose ženski komarci koji svojom slinom unose uzroik u krvožilni sistem čovjeka.

Tifus – 30 miliona zaraženih: Tifus je zarazna bolest koja se širi dodirom, zagađenom hranom, pićem ili vodom. Simptomi su nalik na simptome gripa, ali slijedi groznica s temperaturom oko 40°C, sve jača klonulost, proliv i buncanje. Nekoliko dana može se na stomaku pojaviti i ružičasti osip